تجربه کاربری یا User Experience  که گاه به اختصار UX نامیده می‌شود، به فرآیند درک و تجربه کاربر از کار با یک سیستم تعاملی گفته می‌شود. در طراحی تجربه کاربری حالت‌های مختلف فعالیتهای یک کاربر در وبسایت یا اپلیکیشن در قالب سناریوهای مختلف در نظر گرفته می‌شود و بهترین و راحتترین راهکار برای آن تعریف می‌شود. در تعریف این راهکارها غالبا کاربر در مرکز توجه قرار گرفته (User Centered Design) و حتی به احساسات، عادات رفتاری و شخصیت او نیز توجه می‌شود. راهکارهایی که در طراحی تجربه کاربری مطرح می‌گردد ممکن است در تعیین نقشه سایت، طراحی رابط کاربری (رنگ‌های معنادار، چیدمان کاربردی، ترتیب گزینه‌ها،...)، برنامه‌نویسی (روند ثبت فرمها، شیوه ذخیره‌سازی اطلاعات کاربر، مراحل خرید،...)، محتوای متنی و تصویری (عناوین بخشها، وضوح نوشته‌ها و توضیحات، تصاویر راهنما، تصویرسازیها،...)، و حتی در استراتژی‌ها و بخشهای عملیاتی وبسایت (نظیر شیوه ارسال کالا در سایتهای فروشگاهی) دخالت کند و پیشنهاداتی برای بهینه‌سازی و راحت‌سازی تعامل کاربر با سیستم ارائه نماید. بنابراین طراحی تجربه کاربری نیاز به دیدی کلی نسبت به یک وبسایت یا اپلیکیشن دارد و آشنایی به تمام تخصصهای به کار رفته در یک سیستم از الزامات آن است.

اولین مرحله در طراحی تجربه کاربری، کاربرپژوهی یا User Research است. کاربرپژوهی شامل تحقیقات میدانی و مطالعات آماری مخاطبان بالقوه یا بالفعل یک سامانه تعاملی نظیر وبسایت و اپلیکیشن است و شامل تدوین پرسشنامه، توزیع و گردآوری پاسخ مخاطبان به آنها و تحلیل آماری داده‌های آن است. بدین ترتیب اطلاعات جامعی نظیر تحلیل رفتار فعلی خرید، سابقه استفاده از خدمات، سودمندی درک شده، نیت استفاده، میزان رضایت، فهرست رقبا، سلیقه کاربران، دغدغه‌های اصلی مخاطبان، عناصر محرک استفاده، پیش‌نیازهای رفتاری، و... در قالب یک داکیومنت 40 الی 50 صفحه‌ای توسط تیم پژوهش اسپیرال آماده می‌شود. برای اطلاعات بیشتر درباره این مرحله صفحه کاربرپژوهی را در خدمات اسپیرال مطالعه کنید.

مرحله بعدی طراحی UX در اسپیرال، تقسیم‌بندی کاربران یا Users Segmentation است. در این مرحله کاربران را بر مبنای اطلاعات گردآوری شده در نمونه آماری، و بر اساس نوع رفتار کاربری و نیازهای آنها دسته‌بندی کرده و با استفاده از مدل STP گروه‌های هدف تعریف و اولویت بندی می‌شوند. در مرحله بعد برای تجمیع نتایج و ملموس‌تر کردن راهکارها، به نمایندگی از هر گروه از مخاطبان یک پرسونا (UX Persona) تعریف می‌شود. پرسوناها شخصیت‌های فرضی هستند که ویژگی‌های فردی و کاربری آنها در بخش قابل توجهی از مخاطبان مشترک است. مشخصات پرسوناها در قالب شناسنامه‌های کاربری تدوین شده و نوع تعامل آنها با وبسایت یا اپلیکیشن شرح داده می‌شود. سپس سناریوهای کاربری هر پرسونا با توجه به تجمیع اطلاعات تعریف می‌شود تا روندها و جریان‌های کاربری (Workflow) بر مبنای نیاز انواع مخاطبان و کاربران طراحی شود.

این وظیفه ما طراحان است که در طرحهای خود هوای مردم را داشته باشیم، تا هر کسی به راحتی با سیستمهای طراحی شده توسط ما بتواند کار کند و به هدف خود برسد.

در نهایت با در نظر گرفتن نتایج کاربرپژوهی و سناریوهای تجربه کاربری، ساختار کلی صفحات مختلف وبسایت یا اپ به شکل Wireframe طراحی شده و تمام مسیرهای دسترسی و تعامل کاربران در یک Workflow طراحی و پیش‌بینی می‌شود. با این شیوه علاوه بر آنکه المان‌های طراحی رابط کاربری نظیر ترکیب‌بندی، رنگ‌ها، محتوا و... در راستای نیاز کاربران طراحی می‌گردد، شیوه تعامل کاربران با سیستم (HCI) نیز بر اساس سناریوهای مختلف تحلیل و در طراحی بخشها و صفحات در نظر گرفته می‌شود. برای مثال کاربران در صفحات داخلی بدون هدایت هدفمند رها نمی‌شوند و سعی می‌شود به راحت‌ترین و کاربردی‌ترین (با استفاده از اصول Usability) و جذابترین (با استفاده از Gamification یا بازیسازی) شکل به عملکردهای هدف (Call to Action) نزدیک شوند.

مرکز طراحی اسپیرال برای «تست» تجربه کاربری نیز از شیوه‌ها و ابزارهای مختلفی استفاده می‌کند. از جمله این تکنیکها می‌توان به تعریف خرده وظایف (Tasks) برای کاربران آزمایشی، روش A/B Testing، تشخیص و تحلیل حرکت ماوس کاربران (Mouse Eye Tracking) و آنالیز بازخوردها و نظرات کاربران اشاره نمود.

در طراحی تجربه کاربری کاربر در مرکز توجه قرار گرفته و حتی به احساسات، عادات رفتاری و شخصیت او نیز توجه می‌شود.

سابقه طراحی رابط کاربری سیستمهای تحت وب و اتوماسیونی که تعداد بالایی از کاربران «سطح متوسط» جامعه از آنها استفاده نموده‌اند، تجربیات ارزنده‌ای را در اختیار تیم مرکز طراحی اسپیرال گذارده که موجب شده نکات ظریف اما حساس و تاثیرگذاری را در پروژه‌های خود لحاظ نمایند. ما به خوبی درک می‌کنیم تمام کاربران «اینترنت باز» و «های تک» نیستند تا بتوانند به راحتی کارکرد نمادها و اجزای یک سیستم را «حدس» بزنند! بلکه معتقدیم با استفاده روزافزون محیطهای اینترنتی و اپلیکیشنها در زندگی روزمره مردم عادی، این وظیفه ما طراحان است که در طرحهای خود هوای مردم را داشته باشیم، تا هر کسی به راحتی با سیستمهای طراحی شده توسط ما بتواند کار کند و به هدف خود برسد.

شایان ذکر است نمونه کابرپژوهی‌ها و مستندات طراحی تجربه کاربری انجام شده توسط اسپیرال برای پروژه‌های مختلف را می‌توانید در جلسات مشاوره حضوری مشاهده فرمایید تا با شیوه عملکرد تیم ما در این رابطه بیشتر آشنا شوید. مرکز طراحی اسپیرال افتخار طراحی تجربه کاربری را برای مجموعه‌هایی نظیر معاونت فرهنگی قوه قضائیه، شرکت جیرینگ (همراه اول)، شرکت تک بلیط، و... تا کنون داشته است.

همچنین اگر هنوز از مشکلات UX موجود در وبسایت یا اپلیکیشن خود مطمئن نیستید، یا به دنبال روش مقرون به صرفه و سریع برای شناسایی و حل مشکلات تجربه کاربری محصول دیجیتال خود هستید، می‌توانید از جلسات مشاوره تخصصی تجربه کاربری به صورت ویدیویی یا حضوری با دکتر حامد بیدی استفاده کنید. این جلسات می‌تواند در کنار تیم شما و به عنوان منتور در قالب مشاور اجرایی و به صورت مستمر صورت پذیرد.